Kraanwater drinken: wat experts écht zeggen over de risico’s in Nederland

Hoe veilig is kraanwater in Nederland

In Nederland levert de drinkwatersector over het algemeen veilig en betrouwbaar water. Bedrijven staan onder toezicht van de Drinkwaterwet en de Europese Drinkwaterrichtlijn, en voeren dagelijks analyses uit op honderden parameters. Onafhankelijke laboratoria testen continu op bacteriën, mineralen, metalen en chemische stoffen.

Toch is er nuance. De kwaliteit bij jou thuis hangt ook af van je leidingen. In oudere woningen (vóór 1960) kunnen nog loden leidingen aanwezig zijn. Dat vergroot vooral bij baby’s het risico op te veel lood in het lichaam. Ook stilstaand water in leidingen of boilers kan tijdelijk de kwaliteit beïnvloeden.

Laat ’s ochtends de koude kraan even lopen, gebruik alleen koud water om te drinken of te koken, en houd je boiler ingesteld op minimaal 60 graden om bacteriegroei te voorkomen.

Waarom verschilt de kwaliteit per regio

De herkomst van ons drinkwater bepaalt de samenstelling. Ongeveer 60 procent komt uit grondwater, de rest uit oppervlaktewater zoals rivieren en meren. Grondwater is stabieler en bevat natuurlijke mineralen, terwijl oppervlaktewater intensiever wordt gezuiverd met onder meer actieve kool en UV-licht.

Dat zie je terug in de smaak en hardheid. In Zuid-Limburg is het water vaak harder door kalkrijke grond, terwijl delen van de Randstad juist zacht water leveren. Agrarische gebieden vragen extra zuivering vanwege mogelijke sporen van nitraat of bestrijdingsmiddelen in het ruwwater.

Het uiteindelijke drinkwater moet overal aan dezelfde normen voldoen, maar de route naar dat glas verschilt per regio.

Wat zit er eigenlijk in kraanwater

Kraanwater bevat meer dan alleen H₂O. Een overzicht:

• Mineralen: calcium en magnesium bepalen smaak en hardheid.
• Spoorelementen: lood (bij oude leidingen), koper en nikkel kunnen in minieme hoeveelheden voorkomen.
• Reststoffen van zuivering: in Nederland wordt weinig chloor toegevoegd; een blijvende chloorsmaak is zeldzaam.
• Milieustoffen: zeer lage concentraties PFAS of bestrijdingsmiddelen kunnen in bronnen voorkomen, maar blijven onder de wettelijke normen.
• Microbiologie: warm of stilstaand water kan bacteriën zoals legionella bevatten, vooral in oude boilers of douches die lang niet zijn gebruikt.

Volgens het RIVM blijft de hoeveelheid PFAS die Nederlanders via drinkwater binnenkrijgen onder de gezondheidskundige grenswaarde, al dragen ook voedsel en verpakkingen bij aan de totale blootstelling.

Wanneer is een filter zinvol

De meeste Nederlanders hebben geen filter nodig. Het drinkwater is al gezuiverd tot ver onder de wettelijke normen. Toch kan een filter nuttig zijn bij specifieke wensen of situaties.

• Doorspoelen: laat water kort stromen na een nacht of vakantie.
• Actief-koolfilter: handig bij geur- of smaakproblemen.
• Osmosefilter: alleen zinvol bij specifieke lokale problemen, vereist onderhoud.
• Onderhoud: vervang cartridges op tijd; een oud filter kan juist bacteriën vasthouden.
• Controleer leidingen: test op lood bij oude woningen en vervang indien nodig.
• Waterkwaliteit: controleer via je drinkwaterbedrijf de hardheid en samenstelling per postcodegebied.

Kraanwater of flessenwater: wat is beter

Vanuit milieuoogpunt wint kraanwater met afstand. De productie en het transport van flessenwater veroorzaken tientallen tot honderden keren meer CO₂-uitstoot dan kraanwater.

Ook qua gezondheid is het verschil klein. In sommige flessenwatermerken zijn sporen van PFAS of microplastics aangetroffen, terwijl Nederlands kraanwater juist strenger wordt gecontroleerd en frequenter wordt getest.

Qua kosten is het contrast groot:

• Kraanwater: €1–2 per 1.000 liter
• Flessenwater: €0,25–1,50 per liter

Alleen bij smaakvoorkeur, onderweg of in landen met onbetrouwbare infrastructuur is flessenwater de logische keuze.

Conclusie

Voor vrijwel iedereen in Nederland is kraanwater de veiligste, goedkoopste en duurzaamste keuze. Met een paar eenvoudige gewoontes (koud tappen, even doorspoelen en goed onderhoud van leidingen) houd je je water fris, gezond en vrij van risico’s.