Dit apparaat kan diepe hersendelen bereiken en mogelijk een behandeling voor Parkinson bieden, volgens onderzoekers

Parkinson: een groeiende uitdaging

De ziekte van Parkinson is een langzaam voortschrijdende aandoening met grote maatschappelijke gevolgen. In de Verenigde Staten leven naar schatting 1,1 miljoen mensen met Parkinson, en in Nederland ruim 50.000. Door de vergrijzing zal dat aantal alleen maar toenemen.

De bekendste symptomen – trillen, spierstijfheid en traagheid – ontstaan door schade in de Substantia Nigra, een klein maar cruciaal hersengebied dat dopamine aanmaakt. Medicatie zoals levodopa kan klachten tijdelijk verlichten, maar verliest na verloop van tijd zijn effect. Diepe hersenstimulatie (DBS) helpt een deel van de patiënten, maar vraagt een ingrijpende operatie met reële risico’s. Nieuwe, minder belastende behandelopties zijn dus dringend nodig.

Een doorbraak met ultrageluid

De nieuwe helm, ontwikkeld door onderzoekers van University College London en Oxford University, gebruikt Transcranial Ultrasound Stimulation (TUS): een techniek die met gerichte geluidsgolven hersenactiviteit kan beïnvloeden – volledig non-invasief.

De helm stuurt geconcentreerde ultrageluidspulsen naar diepgelegen hersenzones die tot nu toe enkel via chirurgie bereikbaar waren. Eerdere experimenten toonden al effect bij oppervlakkige hersengebieden, maar het team wist nu ook de Lateral Geniculate Nucleus te bereiken – een doorbraak die aantoont dat dieper gelegen structuren nauwkeurig en veilig gestimuleerd kunnen worden.

Veelbelovende resultaten

In de eerste proeven, ondersteund door functionele MRI (fMRI), konden onderzoekers specifieke hersennetwerken tijdelijk activeren of onderdrukken – zonder incisie, implantaat of hersteltijd. Het effect bleek meetbaar, gecontroleerd en reproduceerbaar, wat essentieel is voor toepassingen bij motorische klachten zoals die bij Parkinson.

Volgens hoofdonderzoeker Bradley Treeby heeft de techniek het potentieel om het dagelijks functioneren van patiënten merkbaar te verbeteren. Bovendien ziet het team mogelijkheden buiten Parkinson: van therapieresistente depressie tot angststoornissen.

Wel blijft voorzichtigheid geboden. De resultaten zijn nog beperkt tot kleine, gecontroleerde studies. Grootschalige klinische onderzoeken moeten de effectiviteit en veiligheid bij echte Parkinsonpatiënten nog bewijzen.

Grenzen verleggen met technologie

Wat vroeger alleen via een hersenoperatie kon, lijkt nu haalbaar met een helm en gerichte geluidsgolven. Dat verkleint de medische risico’s en maakt geavanceerde neuromodulatie mogelijk voor een veel grotere groep patiënten.

De volgende stap is duidelijk: grootschalige klinische testen met langdurige opvolging, om dosis, frequentie en effect op gedrag en motoriek beter te begrijpen. Tegelijk onderzoeken teams toepassingen bij epilepsie en obsessief-compulsieve stoornissen (OCS), waar gerichte stimulatie van kerngebieden veelbelovend lijkt.

Een blik vooruit

De techniek is nog experimenteel, maar de vooruitzichten zijn opvallend positief. Precisie en patiëntveiligheid lijken hier samen te gaan, zonder de nadelen van chirurgie. Het onderzoeksveld groeit snel: jaarlijks verschijnen meer dan 1.300 wetenschappelijke publicaties over neuromodulatie met ultrageluid.

Hoe snel deze helm in de kliniek belandt, hangt af van vervolgonderzoek en goedkeuring door toezichthouders. Maar één ding is zeker: als de resultaten standhouden, komt een betaalbare, veilige en niet-invasieve behandeling voor Parkinson dichterbij. Voor miljoenen mensen wereldwijd zou dat een enorme stap vooruit betekenen.